เคยไหมที่อยู่ดี ๆ ก็รู้สึกหน้ามืด เหมือนโลกหมุน หูอื้อ แล้วก็ตื่นมาอีกทีพร้อมกับความสงสัยว่า “เกิดอะไรขึ้นกับร่างกายเรา?” อาการแบบนี้ไม่ใช่เรื่องเล็กน้อย เพราะมันอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายแรงที่ซ่อนอยู่ ถ้าหากละเลยก็อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายถึงชีวิตได้
อาการวูบหมดสติคืออะไร?
อาการวูบหมดสติ (Syncope) คือการที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยงชั่วคราว ทำให้คนป่วยหมดสติไปชั่วขณะ อาจใช้เวลาเพียงไม่กี่วินาทีถึงหลายนาที
ความแตกต่างระหว่างวูบกับหมดสติจริง
- วูบ มักมีอาการนำ เช่น หน้ามืด ใจสั่น และฟื้นตัวเร็ว
- หมดสติจริง มักเกิดขึ้นทันทีโดยไม่มีสัญญาณเตือน และฟื้นตัวยากกว่า
สาเหตุของการวูบหมดสติ
อาการวูบหมดสติ (Syncope) อาจเกิดจากหลายสาเหตุ ทั้งทางกายภาพและการทำงานของระบบประสาทหรือหัวใจ โดยทั่วไปสามารถแบ่งสาเหตุหลัก ๆ ได้ดังนี้
1. ความผิดปกติของหัวใจ (Cardiac Causes)
- หัวใจเต้นผิดจังหวะ (Arrhythmia) ทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ
- ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Myocardial ischemia)
- โรคลิ้นหัวใจตีบหรือรั่ว
- หัวใจล้มเหลว
ลักษณะนี้ถือว่ามีความเสี่ยงสูง ต้องรีบพบแพทย์เฉพาะทาง
การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติผิดปกติ (Neurally Mediated Syncope)
- ความเครียด ตกใจ หรือเจ็บปวดรุนแรง อาจกระตุ้นให้ความดันโลหิตลดลงทันที
- ภาวะ Vasovagal Syncope ที่พบได้บ่อยในคนทั่วไป เช่น เวลายืนอยู่ในที่แออัดหรือขาดน้ำ
ความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่ยนท่า (Orthostatic Hypotension)
- มักเกิดขึ้นเมื่อเปลี่ยนท่าจากนอนหรือนั่งลุกขึ้นยืนเร็วเกินไป
- พบบ่อยในผู้สูงอายุ หรือคนที่ใช้ยาลดความดันโลหิต
ความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับการนอนหลับและการหายใจ (Sleep-Related Causes)
- ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea) ส่งผลให้สมองขาดออกซิเจนชั่วคราว
- การนอนหลับไม่เพียงพอหรือมีคุณภาพต่ำ ทำให้ร่างกายอ่อนล้า ระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ
- งานวิจัยจาก National Library of Medicine คนที่มี Sleep Apnea มีโอกาสเกิดอาการวูบหมดสติหรือเวียนศีรษะบ่อยกว่าคนทั่วไป และการรักษาด้วย CPAP ช่วยลดความถี่ของอาการวูบหลังจาก 6 เดือน
สัญญาณเตือนก่อนวูบหมดสติ
หลายคนอาจคิดว่าอาการวูบหมดสติเกิดขึ้นแบบกะทันหันโดยไม่มีสัญญาณเตือน แต่จริง ๆ แล้วร่างกายมักส่งสัญญาณเล็ก ๆ ให้เรารู้ล่วงหน้าก่อนจะหมดสติ หากเราสังเกตให้ดี อาการเหล่านี้อาจช่วยให้ป้องกันเหตุการณ์รุนแรงได้
| อาการ | ลักษณะ |
|---|---|
| เวียนศีรษะ บ้านหมุน | รู้สึกเหมือนโลกหมุนหรือเสียการทรงตัว จะเกิดขึ้นก่อนวูบเพียงไม่กี่วินาที |
| ตาพร่ามัวหรือเห็นภาพดับวูบ | บางคนมองเห็นจุดดำ ๆ หรือภาพเบลอเหมือนกล้องโฟกัสไม่ชัด ก่อนที่สติจะหมดไป |
| เหงื่อแตก ตัวเย็นเฉียบ | แม้ไม่ได้ออกแรงหรืออยู่ในที่ร้อน ก็มีเหงื่อไหลออกมากผิดปกติ หรือมีอาการหนาวสั่น |
| ใจสั่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ | ความผิดปกติของหัวใจ เช่น เต้นเร็วเกินไปหรือช้าลงทันที กระตุ้นให้ออกซิเจนไปเลี้ยงสมองไม่พอ |
| หูอื้อ หรือได้ยินเสียงวี้ดในหู | การไหลเวียนของเลือดผิดปกติ ทำให้ระบบประสาทรับรู้การได้ยินส่งสัญญาณเตือน |
| อ่อนแรง หรือแขนขาไม่ค่อยมีแรง | รู้สึกเหมือนกล้ามเนื้อไม่มีแรง ก้าวขาไม่ค่อยออก บางครั้งทำให้เซหรือทรุดลงทันที |
| ง่วงจัดหรือสับสนชั่วขณะ | คนที่มีปัญหาการนอน เช่น Sleep Apnea การนอนที่ไม่มีคุณภาพทำให้สมองขาดออกซิเจนสะสม เสี่ยงมีอาการวูบมากขึ้น |
เมื่อไหร่ถึงควรไปพบแพทย์?
- วูบหมดสติซ้ำบ่อย
หากเกิดมากกว่า 1–2 ครั้งในระยะสั้น ๆ แสดงว่ามีความผิดปกติซ่อนอยู่ เช่น โรคหัวใจหรือปัญหาการนอน - หมดสติขณะนอนหลับหรือเพิ่งตื่นนอน
อาจเกี่ยวข้องกับภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) ควรตรวจ Sleep Test เพื่อยืนยันสาเหตุ - วูบขณะขับรถหรือทำงานที่เสี่ยงอันตราย
ถือเป็นภาวะฉุกเฉิน เพราะอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุร้ายแรง - มีอาการร่วมอื่น ๆ
เช่น เจ็บหน้าอก หายใจลำบาก ใจสั่น เหงื่อออกผิดปกติ หรืออ่อนแรงครึ่งซีก อาการเหล่านี้อาจบ่งบอกโรคหัวใจหรือโรคระบบประสาท - มีประวัติครอบครัวโรคหัวใจหรือการเสียชีวิตกะทันหัน
ถือว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงสูง ไม่ควรละเลยแม้จะเป็นเพียงการวูบเล็กน้อย
การตรวจ Sleep Test เพื่อการวินิจฉัยอาการวูบหมดสติ
การตรวจ Sleep Test คือการตรวจคุณภาพการนอนหลับและการทำงานของร่างกายในช่วงนอน โดยจะวัดปัจจัยสำคัญ เช่น
- ระดับออกซิเจนในเลือด
- การเต้นของหัวใจ
- การเคลื่อนไหวของร่างกาย
- การหยุดหายใจขณะนอน
ผลการตรวจจะช่วยให้แพทย์เฉพาะทาง สามารถแยกแยะได้ว่าอาการวูบที่เกิดขึ้นมีความเกี่ยวข้องกับโรคการนอน เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือเกิดจากโรคหัวใจและสมองโดยตรง
| บทความแนะนำ Sleep Test มีกี่แบบ และควรเลือกตรวจแบบไหน?
สรุป
อาการวูบหมดสติอาจดูเหมือนเป็นเรื่องเล็ก ๆ ที่เกิดขึ้นได้กับใครก็ได้ แต่ความจริงแล้วมันอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายแรงที่ซ่อนอยู่ การสังเกตอาการ ปรับพฤติกรรม และเข้ารับการตรวจจากแพทย์เฉพาะทาง คือกุญแจสำคัญที่จะช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่ไม่คาดคิด
FAQs คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการวูบหมดสติ
- อาการวูบหมดสติใช้เวลานานแค่ไหนกว่าจะฟื้นตัว?
ส่วนใหญ่ใช้เวลาเพียงไม่กี่วินาทีถึง 1 นาที แต่ถ้านานกว่านี้ควรไปพบแพทย์ - ความเครียดทำให้วูบได้จริงไหม?
ใช่ เพราะความเครียดมีผลต่อการไหลเวียนเลือดและระบบประสาท - เด็กสามารถมีอาการวูบหมดสติได้หรือไม่?
ได้ โดยเฉพาะเด็กที่มีภาวะหัวใจพิการแต่กำเนิดหรือเป็นโรคเลือด - การตรวจ Sleep Test ช่วยได้อย่างไร?
ช่วยวินิจฉัยว่ามีภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้วูบได้ - หากเกิดอาการวูบในที่สาธารณะควรทำอย่างไร?
ควรหาที่นั่งหรือนอนลงทันที แจ้งคนรอบข้างให้ช่วยเหลือ และหากอาการไม่ดีขึ้นควรเรียกรถพยาบาลทันที